Çölyak hastalığı, gluten adı verilen bir proteinin bağırsaklarda neden olduğu bir bağırsak hastalığıdır. Bu hastalık bağırsaklarda hasara ve inflamasyona neden olabilir. Gluten, buğday, arpa, çavdar ve bazı yulaf türleri gibi birçok tahılda bulunabilir. Çölyak hastalığı olan kişiler, gluten içeren gıdaları tükettiklerinde bağırsaklarındaki hasar artar. Bu nedenle, bu kişiler gluten içeren gıdalardan kaçınmalıdır.
Belirtileri
Çölyak hastalığına sahip kişilerin bağırsaklarında glutenin neden olduğu bir dizi semptom ortaya çıkabilir. Bu belirtiler arasında, karın ağrısı, şişkinlik, ishal ve kabızlık yer alır. Ayrıca, kilo kaybı, bölgesel yağlanma, deri döküntüleri ve yorgunluk gibi semptomlar da mevcuttur.
- Karın ağrısı: Bağırsaklarda inflamasyona neden olan gluten ile temas edilmesi, karın ağrısı olarak ortaya çıkabilir.
- Şişkinlik: Gluten alınması, bağırsaklarda şişkinliğe neden olarak rahatsızlık verebilir.
- İshal: Sindirim sistemi rahatsızlığı, karın ağrısı, gaz, şişkinlik ve ishalle kendini gösterebilir.
- Kabızlık: Bazı kişilerde kabızlık da ortaya çıkabilir.
- Kilo kaybı: İştah azalması, bağırsak inflamasyonu veya besinlerin emilim sorunları ile kilo kaybı yaşanabilir.
- Bölgesel yağlanma: Glutenin neden olduğu inflamasyon, bölgesel yağlanmaya sebep olarak yağ birikmesine neden olabilir.
- Deri döküntüleri: Gluten hassasiyeti olan kişilerde, deri döküntüleri ve kaşıntı da görülebilir.
- Yorgunluk: Vücutta inflamasyon, yorgunluk ve halsizliğe neden olur.
Belirtiler her zaman açıkça belirgin olmayabilir ve farklı kişilerde değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, çölyak hastalığından şüphelenen kişilerin bir uzmana danışması önerilir.
Tedavi Yöntemleri
Çölyak hastalığı olan kişilerin tek tedavi yöntemi, gluten içeren gıdalardan tamamen kaçınmaktır. Bu yöntemle birlikte diyet temelli tedavi de uygulanabilir. Diyetisyenler, hastaların özel diyet listesi hazırlarlar. Tedbirler alınmadan önce, gıdaların içeriğini dikkatlice okumak ve glutensiz gıdaları tercih etmek gerekir. Bağışıklık sistemini baskılayan kortikosteroidler gibi ilaçlar da nadir durumlarda kullanılabilirler.
Gluten İçeren Gıdalar
Çölyak hastalığı olanlarda gluten adı verilen protein bağırsaklarda zararlı hale gelir. Bu nedenle, buğday, arpa, çavdar ve bazı yulaf türleri tahıllarından yapılan ürünler, ekmek, makarna, bisküvi, kek, çerezler ve bira gibi gıdaların tüketimi önerilmez. Gluten tabelası incelenerek günlük besinsel ihtiyacınızı karşılayacak diğer alternatif besinlere ulaşabilirsiniz.
| Gluten İçeren Gıdalar | Gluten Alternatifleri |
|---|---|
| Buğday | Pirinç, mısır, patates |
| Arpa | Soya fasulyesi, mercimek, nohut |
| Çavdar | |
| Makarna | |
| Bisküvi | |
| Kek | |
| Çerezler | |
| Bira |
Glutensiz tahıllar ve tahıl ürünleri ile beslenmek, sağlıklı bir yaşam için önemlidir. Sağlıklı gıdalar tüketmek, vücudunuzun ihtiyacı olan vitamin ve mineralleri alabilmenizi sağlayacaktır.
Gluten Alternatifleri
Çölyak hastalığı olan bireyler, gluten içeren tahılların yerine glutensiz tahıllar ve ürünler tüketebilir. Pirinç, mısır, patates, soya fasulyesi, mercimek ve nohut alternatifler arasında yer alır. Bunun yanı sıra quinoa, kepek, darı ve yulaf gibi glutensiz tahıllar da tercih edilebilir. Glutensiz diyet yaparken, hazır gıdaların içeriklerini kontrol ederek glutensiz olduğundan emin olmak önemlidir.
Diğer Öneriler
Çölyak hastaları gluten içeren yiyeceklerin dışında sağlıklı besinleri de tüketebilirler. Et, balık, tavuk, yumurta, süt ve süt ürünleri, sebzeler, meyveler ve kuruyemişler gibi birçok besin çölyak hastaları için uygun seçeneklerdir. Bunların yanı sıra, glutensiz tahıllar ve tahıl ürünleri, pirinç, mısır, patates, soya fasulyesi, mercimek, nohut gibi besinler de sağlıklı bir diyet için tercih edilebilir. Şeker ve tuz tüketimi de sınırlandırılmalıdır. Diyetisyen desteğiyle doğru beslenme planı oluşturmak çölyak hastaları için önemlidir.
Diyet Temelli Tedavi
Çölyak hastalığı olanlar için diyet temelli tedavi, tamamen glutensiz bir diyet uygulamak ya da diyetisyenle çalışarak hazırlanan özel bir diyet uygulamaktır. Glutensiz gıdalar arasında pirinç, mısır, patates, soya fasulyesi, mercimek, nohut ve glutensiz tahıllar yer alır. Ancak hazır paketlerdeki gıdaları seçerken dikkat edilmesi gerekir. Bazı glutensiz ürünler işlenmiş gıdalar içerebilir, dolayısıyla içeriğini dikkatle okumak gereklidir.
Bağışıklık Sistemini Baskılayıcı İlaçlar
Çölyak hastalığı için tedavi yöntemleri arasında nadir durumlarda kortikosteroid gibi bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanmak gerekebilir. Bu ilaçlar, bağırsakları etkileyen iltihaplanmayı kontrol altına almak için kullanılır. Ancak, uzun süreli kullanımı ciddi yan etkilere neden olabilir. Bu nedenle, bu tedavi yöntemi sadece uzman bir doktor tarafından önerilmelidir.
Önemli Bilgiler
Çölyak hastalığı olan kişilerin, gluten içermeyen ürünlerin bile kontamine olabileceğine dikkat etmeleri gerekmektedir. Ayrıca, glutensiz diyet sırasında yeterli vitamin, mineral ve lif alımı sağlamak için diyetisyen desteği almak önemlidir. Ayrıca, bazı takviyelerin, ilaçların ve kozmetik ürünlerin gluten içerebileceğini unutmamak gerekir.
- Gluten içeren gıdaların etiketlerini okumak ve kontamine olmuş işlenmiş gıdalardan kaçınmak
- Diyeti yeterli besin değerleri ile zenginleştiren doğal besinler tüketmek
- Gluten içeren ilaç, takviye ve kozmetik ürünleri kullanmadan önce mutlaka doktor veya eczacıya danışmak
Bu önerilerin uygulanması, çölyak hastalığı olan kişilerin sağlıklı ve rahat bir yaşam sürdürmeleri için önemlidir.
