Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), obsesyonlar ve kompulsiyonlarla karakterize bir anksiyete bozukluğudur. Kişinin zihninde sürekli tekrarlayan obsesyonlar ve bunları önlemek için yapmak zorunda olduğu kompulsiyonlar, yaşam kalitesini düşürür. Bu davranışlar kişinin günlük yaşamını etkiler ve kişiye önemli bir rahatsızlık verir.
Anksiyete Bozukluğu mu?
Obsesif kompulsif bozukluk anksiyete bozuklukları kategorisinde yer alan bir hastalıktır. Bu nedenle, OKB olan kişilerde sürekli endişe, korku ve şüphe gibi anksiyete belirtileri görülebilir. Obsesyonlar ve kompulsiyonlar kişinin zihninde sürekli olarak yer alır, bu da anksiyeteyi daha da arttırır.
Belirtileri Nelerdir?
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), obsesyonlar ve kompulsiyonlarla karakterize bir anksiyete bozukluğudur. Bu belirtiler iki ana grupta toplanır: obsesyonlar ve kompulsiyonlar.
Obsesyonlar: Kişinin kontrol edemediği, sürekli zihinde yer alan, rahatsızlık veren ve gerçek dışı düşüncelerdir.
- Contamination (Bulaşma): Mikrop ve kir gibi bulaşan şeylerden korkma ve sürekli temizlik yapma obsesyonu olarak ifade edilir.
- Doubt (Şüphe): Sürekli tekrarlayan şüphelerle dolu olan bir düşüncedeki yanlışlık ve kontrolsüzlük hisselere yol açar.
Kompulsiyonlar: Kişinin obsesyondan kurtulmak için yaptığı tekrarlayan hareketlerdir.
- Washing (Yıkama): Elleri sürekli yıkama, banyoda uzun süre kalma gibi davranışlar sergileme kompulsiyonudur.
- Checking (Kontrol Etme): Kapıları kilitlediğinden emin olmak için sürekli kontrol etme veya tekrar tekrar sayma davranışı sergileme kompulsiyonudur.
Belirtiler kişiden kişiye değişmekle birlikte, okb kronik ve hafifleyip tekrar alevlenebilen bir seyir izleyebilir. OKB’nin tedavisi, terapi, ilaç ve öğrenme tekrarlarını azaltmayı amaçlayan bir dizi yöntem kullanılarak gerçekleştirilir.
Obsesyonlar
Kişinin kontrol edemediği, sürekli zihinde yer alan, rahatsızlık veren, gerçek dışı ve mantıksız düşünceler obsesyonlar olarak adlandırılır. Bu düşünceler kişiyi rahatsız eder ve çoğu zaman kişinin günlük yaşamını olumsuz yönde etkiler. Obsesyonların belirtileri kişiden kişiye ve belirli obsesyon türlerine göre değişiklik gösterir.
- Contamination (Bulaşma): Mikrop ve kir gibi bulaşan şeylerden korkma ve sürekli temizlik yapma obsesyonu olarak ifade edilir.
- Doubt (Şüphe): Sürekli tekrarlayan şüphelerle dolu olan bir düşüncedeki yanlışlık ve kontrolsüzlük hisselere yol açar.
Obsesif kompulsif bozukluk, genellikle obsesyonlar ve kompulsiyonlar arasındaki etkileşimle yaşanır. Obsesyonlar, kişinin zihin hareketleriyle ve kompulsiyonlar kişinin davranışlarıyla ilgilidir. Kişi genellikle obsesyonlarından kurtulmak için tekrarlayan davranışlar sergiler.
Contamination (Bulaşma)
OKB’nin bir diğer obsesyonu ise bulaşma korkusudur. Bu obsesyon, mikroplara ve kirli şeylere maruz kalmaktan aşırı korkmaya ve sürekli temizlik yapmaya sebep olur. Kişinin ellerini sık sık yıkaması, sabun ve dezenfektan kullanması, evin her yerini temizlemesi ve hatta çamaşırları aşırı yıkaması gibi davranışlar sergilemesine neden olur. Bu davranışlar, kişinin normal yaşantısını etkileyerek, iş ve sosyal hayatını olumsuz etkileyebilir.
Doubt (Şüphe)
Doubt, kişinin zihninde sürekli tekrarlayan şüphelerle karşı karşıya olduğu bir OKB belirtisidir. Bu belirti, düşüncelerinde yer alan yanlışlıklara ve kontrolsüzlük hissine yol açabilmektedir. Contamination gibi diğer obsesyonların aksine somut bir nedeni yoktur ve genellikle kişinin kendi içinde yarattığı bir düşüncedir. Şüphe, zaman içinde kişinin günlük yaşamını da olumsuz yönde etkileyecek kadar yoğun hale gelebilir.
Kompulsiyonlar
Kompulsiyonlar, obsesyonlarla mücadele etmek için kişinin yaptığı tekrarlayan hareketlerdir. Bu davranışlar kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler. Örneğin yıkama kompulsiyonu, sürekli olarak elleri yıkama gereksiniminin hissedilmesine neden olur. Benzer şekilde kontrol etme kompulsiyonu da kişinin kapıları kapatıp kapatmadığından emin olana kadar sürekli kontrol etme gereksinimine yol açabilir.
Washing (Yıkama)
Yıkama kompulsiyonu, OKB hastalarının elleri sürekli yıkama ihtiyacı duyması ve hatta banyoda uzun süre kalmalarını gerektirebilecek derecede aşırı temizlik ihtiyacı şeklinde kendini gösterir. Bu obsesyon karşıtı kompulsiyon, hastanın sürekli olarak yıkama yapması, eldiven giymesi ve ellerini sık sık kontrol etmesiyle kendini gösterebilir. Hastalar genellikle bu davranış sayesinde obsesyonlarını kontrol etmeye çalışırlar ancak bu durum, uzun vadede komplikasyonlara ve günlük yaşantıların kısıtlanmasına yol açabilir.
Checking (Kontrol Etme)
Bu obsesyon, kişinin kapıları kilitlediğinden veya evdeki tüm cihazları kapattığından emin olmak için sürekli olarak kontrol etmesiyle karakterizedir. Kontrol etme obsesyonu, kişinin hayatında birkaç saat boyunca sıkıntı ve rahatsızlık yaratabilir. Bu obsesyonun komplikasyonları daha da kötüleşir ve kişi ritüeller yapmak için saatlerce zaman harcamaya başlar. Bu nedenle, kontrol etme obsesyonu tedavi edilmeden bırakılamaz.
Tedavisi ve Sonuç
OKB tedavisi, terapi, ilaç ve öğrenme tekrarlarını azaltmayı amaçlayan bir dizi yöntem kullanılarak gerçekleştirilir. Bilişsel davranış terapisi, maruz kalma ve önleme yanıtı ve çeşitli ilaçlar, tedavi seçenekleri arasındadır. Terapi ve ilaçların kombinasyonu, semptomlar üzerinde daha hızlı ve etkili bir etkiye sahip olabilir.
- Bilişsel davranış terapisi: Kişinin düşüncelerinin, hislerinin ve davranışlarının analizine odaklanan bir terapidir. Bu terapi, kişinin obsesyonlarını nasıl tanımlayıp engelleyebileceği konusunda beceriler öğretir.
- Maruz kalma ve önleme yanıtı: Kişinin endişeleriyle yüzleşmesine ve obsesyonlarına maruz kalmasını amaçlayan bir terapidir. Bu terapi sırasında, kişi çeşitli korkularını yenmek için teşvik edilir.
- İlaçlar: Serotonin geri alım inhibitörleri, antidepresanlar ve anksiyolitikler OKB tedavisinde sıklıkla kullanılan ilaçlardır. İlaçları kullanmadan önce bir doktorla görüşmek önemlidir.
OKB’nin tedavisi uzun bir yolculuk olabilir ve herkes için farklıdır ama yardım istemek ve tedaviye başlamak önemlidir. Tedaviye başlamadan önce, tedavinin kişinin semptomları üzerinde ne kadar etkili olacağı konusunda bir psikiyatrist veya psikologla görüşmek önemlidir.
