Narsistik kişilik bozukluğu, kişinin kendisini aşırı bir şekilde sevmesi ve kendini özel hissetmesi ile karakterize edilen bir psikolojik bozukluktur. Bu makalede narsistik kişilik bozukluğunun tanımı, nedenleri, tedavisi ve sonuçları ele alınacaktır.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Tanımı
Narsistik kişilik bozukluğu, kişinin kendini aşırı derecede önemli hissetmesi, başkalarının ihtiyaçlarını göz ardı etmesi, övgüye ihtiyaç duyması, başkalarının manipüle edilmesi gibi belirtilerle karakterizedir. Kişi büyük bir egoya sahip olur ve kendi güç ve başarısı için hayranlık bekler.
Nedenleri
Narsistik kişilik bozukluğunun nedenleri arasında çocuklukta yaşanan olaylar, genetik faktörler ve toplumsal faktörler yer almaktadır. İlgisiz bir aile ortamı, aşırı övgü, reddedilme, aşırı eleştiri veya aşırı koruma narsistik kişilik bozukluğunun gelişiminde etkilidir. Ayrıca, genetik yatkınlık da narsistik kişilik bozukluğu oluşumunu tetikleyebilir. Toplumsal faktörler arasında ise şöhret, güç, itibar gibi faktörler yer alır. Bu faktörler narsistik kişilik bozukluğuna sahip olma riskini artırır.
- Çocuklukta yaşanan olumsuz olaylar (ilgisizlik, aşırı eleştiri, reddedilme, aşırı koruma)
- Genetik yatkınlık
- Toplumsal faktörler (şöhret, güç, itibar)
Narsistik kişilik bozukluğunun belirtileri arasında yüksek özgüven, kendini beğenmişlik, diğer insanlar üzerinde kontrol kurmak, diğerlerini kullanmak ve kendini beğenmiş davranışlar yer almaktadır.
Çocuklukta Yaşananlar
Çocuklukta yaşanan bazı olaylar, narsistik kişilik bozukluğunun gelişiminde etkili olabilir. Özellikle ailede ilgisizlik, küçükken aşırı övülme, aşırı eleştirilme, aşırı cezalandırılma, fiziksel, duygusal ya da cinsel istismar, narsistik kişilik bozukluğunun gelişiminde rol oynayabilir. Bu nedenle, çocukların sağlıklı bir şekilde büyümesi ve gelişmesi için olumlu bir aile ortamı ve ebeveyn desteği önemlidir.
İlgisizlik
Araştırmalar, aile içinde ilgisizliğin narsistik kişilik bozukluğu gelişiminde etkili bir faktör olduğunu gösteriyor. Çocukluk döneminde ilgi ve sevgi görmeyen bireyler, narsistik kişilik özellikleri geliştirebilirler. Ebeveynlerin çocuklarını önemsemediği, ilgisiz kalıp duygusal desteğini vermediği durumlarda, çocuklar kendilerini yetersiz hissedebilirler ve bu durumu telafi etmek için narsistik davranışlar sergileyebilirler.
Ancak, ilgisizlik tek başına narsistik kişilik bozukluğunun oluşumunda etkili bir faktör değildir. Birçok farklı nedenin bir arada bulunması, bu rahatsızlığın oluşmasında etkili olabilir.
Aşırı Övgü
Aşırı övgü, çocukluk dönemindeki bireylerde narsistik kişilik bozukluğuna yol açabilir. Bu kişilere sürekli “sen harikasın” mesajı verilmesi, gerçekçi olmayan bir özgüven ve benlik saygısı oluşmasına sebep olabilir. Ayrıca bu kişiler, başka insanlarla empati kurmakta zorlanırlar ve sürekli kendilerini öne çıkarmayı tercih ederler.
Genetik Faktörler
Narsistik kişilik bozukluğu, genetik faktörler de dahil olmak üzere çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Ancak, bu konuda net bir sonuca varılmış değil. Bazı araştırmalar, genetik yatkınlığın rolünün az olduğunu gösteriyor ancak daha kapsamlı çalışmalar gerekiyor.ği tabloları ve listeleri kullanarak ayrıntılı bir açıklama yapılabilir.
Toplumsal Faktörler
Toplumsal faktörler, narsistik kişilik bozukluğunun oluşumunda rol oynayan bir diğer etkendir. Özellikle yetiştirme tarzı, kültür ve medya gibi faktörler bu bozukluğun gelişiminde önemli bir role sahiptir. Örneğin, toplumda başarı, zenginlik ve güzellik gibi kavramlar çok önemsendiği için, bu özelliklere sahip olmayan bireylerde değersizlik hissi oluşabilir. Ayrıca, sosyal medya gibi platformlardaki sürekli karşılaştırmalar da narsistik kişilik bozukluğunun gelişimini tetikleyebilir.
- Toplumda sürekli olarak kaynakları için rekabetçi bir ortamda bulunmak
- Toplumda övgü, takdir ve alkışlanma beklentisi oluşturan faktörlerin bulunması
- Toplum bireyden çok toplum üzerinde öncülük, lider, önder vb. kişiliklerin yüceltilmesi
Bu gibi faktörler de narsistik kişilik bozukluğunun gelişiminde etkili olabilir. Toplumsal faktörlerin narsistik kişilik bozukluğunun oluşumunda rolü tartışmalı olsa da, bireylerin çevresel etkilere maruz kaldığı bir gerçektir.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Tedavisi
Narsistik kişilik bozukluğu tedavisi için kişisel terapi önerilir. Bu terapiler bireysel ve grup terapileri olarak uygulanabilir. Terapiler, narsistik bireyin düşüncelerinin ve davranışlarının değiştirilmesine ve daha gerçekçi bir benlik algısı geliştirmesine yardımcı olur.
İlaç tedavisi, narsistik kişilik bozukluğu için önerilmese de semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir ve eşlik eden diğer bozukluklar için kullanılabilir.
Terapi
Narsistik kişilik bozukluğunun tedavisinde kullanılan terapi yöntemleri şunlardır:
- Kognitif-davranışçı terapi: Bireyin düşünce ve davranışlarını değiştirerek narsistik özelliklerini azaltmayı hedefler.
- Psikanalitik terapi: Bireyin bilinçaltını keşfederek narsistik davranışlarını anlamlandırmayı ve gelişimini sağlamayı hedefler.
- Grup terapisi: Narsistik kişilik bozukluğu olan bireylerin bir araya gelerek deneyimlerini paylaşması, empati kurması ve sosyal becerilerini geliştirmesi hedeflenir.
İlaç Tedavisi
Narsistik kişilik bozukluğu tedavisinde ilaç tedavisi uygulamak mümkündür. Ancak, bu tür ilaç tedavisi sadece diğer tedavi yöntemleri ile birlikte kullanılmalıdır ve sadece belirli semptomları hafifletmek için kullanılmalıdır. Örneğin, depresyon veya anksiyete semptomlarını kontrol altına almak için antidepresanlar veya anksiyolitikler kullanılabilir. Bununla birlikte, ilaç tedavisinin narsistik kişilik bozukluğunun temel nedenlerini tedavi etmediği akılda tutulmalıdır.
Narsistik Kişilik Bozukluğunun Sonuçları
Narsistik kişilik bozukluğu olan bireyler, sosyal ilişkilerinde sorunlar yaşayabilirler. Çevrelerindeki insanları manipüle edebilir veya istismar edebilirler. Kendilerini sürekli övmeleri nedeniyle, eleştiriye açık değillerdir ve eleştiriye maruz kalmaktan hoşlanmazlar.
İş yaşamlarında da sorun yaşayabilirler. Çalışma arkadaşları veya yöneticileri ile iyi geçinemeyebilirler ve profesyonel ilişkilerinde problemler yaşayabilirler. Kendilerine aşırı güvenmeleri, görevleri aşırı yüklenmelerine neden olabilir ve sonunda başarısızlıkla sonuçlanabilir.
Narsistik kişilik bozukluğu olan kişiler, kendilerinin dışındaki insanların ihtiyaç ve isteklerine de önem vermezler. Bu nedenle, duygusal ve romantik ilişkilerinde de sorun yaşayabilirler. İlişkilerini kontrol etmek isterler ve bu nedenle partnerlerini manipüle edebilirler.
Genel olarak, narsistik kişilik bozukluğu olan bireyler, hayatlarında sürekli problemlerle karşılaşabilirler ve çevrelerindeki insanlara zarar verebilirler. Ancak, tedaviyle bu problemler azaltılabilir ve bu kişiler hayatlarını daha mutlu bir şekilde yaşayabilirler.
İlişkiler
Narsistik kişilik bozukluğu olan bireyler genellikle kendilerini üstün, diğer insanları ise aşağı gören bir tutum sergilerler. Bu nedenle, ilişkileri zorlayıcı ve çatışmaya yatkın olabilir. İlişki ortağına karşı aşırı talepkar olabilirler ve sürekli övgü isteyebilirler. Ayrıca, başkalarının ihtiyaçlarını veya duygularını önemsememe eğilimindedirler. Bu tutumlar, ortaklarının kendilerini yetersiz ve ihmal edilmiş hissetmelerine neden olabilir.
Bununla birlikte, narsistik kişilik bozukluğu olan bireyler genellikle karizmatik ve çekici görünürler ve ilk başlarda ilişkilerde oldukça çekici bulunurlar. Ancak zamanla bu tutumları genellikle ortaya çıkar ve ilişkileri olumsuza doğru etkiler. Genel olarak, işbirliği yapmak yerine, narsistik kişilik bozukluğu olan bireyler genellikle başkalarının ihtiyaçlarını karşılamaktansa kendi ihtiyaçlarına odaklanmayı tercih ederler.
Bu nedenle, narsistik kişilik bozukluğu olan bir ortakla ilişki kurmak zorlayıcı olabilir ve bireylerin ruhsal sağlığını ve refahını etkileyebilir. İlişki ortağı, sürekli olarak eleştiri, aşağılama ve suçlama ile karşı karşıya kalabilir veya narsistik kişilik bozukluğu olan bireyin beklentilerinin karşılanması için kendi gereksinimlerini ihmal etmek zorunda kalabilir.
İş Yaşamı
Narsistik kişilik bozukluğu olan bireyler, iş yaşamlarında çevrelerindeki insanlara karşı aşırı ihtiraslı ve egemen davranabilirler. Kendi fikirlerine çok fazla güvenirler ve nadiren başkalarının görüşlerini dikkate alırlar. Bu, takım çalışmalarında problemlere neden olabilir ve iş arkadaşları arasında huzursuzluğa yol açabilir.
Ayrıca, sürekli olarak övgü, dikkat ve başarıya ihtiyaç duymaları nedeniyle, iş yerinde sürekli olarak tebrik ve ödül beklerler. Ancak, bu talepleri karşılanmadığında sinirlenme, öfke patlamaları ve hatta işten ayrılma gibi tepkilere neden olabilirler.
Sonuç
Narsistik kişilik bozukluğu bir kişinin kendisini sürekli övmesi, başkalarını aşağılaması, empati kuramaması gibi özellikler gösterir ve bu kişinin hayatını etkiler. Narsistik kişilik bozukluğunun nedenleri arasında çocuklukta yaşanan ilgisizlik, aşırı övgü ve genetik faktörler yer alır.
Tedavisi, terapi ve ilaç tedavisi gibi yöntemlerle yapılır ancak tedavisi kolay değildir. Narsistik kişilik bozukluğu olan kişilerin hayatında, ilişkilerinde ve iş yaşamlarında birçok zorluklar yaşanabilir.
Genel olarak, narsistik kişilik bozukluğu tanımı, nedenleri, tedavisi ve sonuçları belirtilerek özetlenebilir. Eğer bu tür kişilik bozukluğu olan birisi varsa, öğrenmek ve daha iyi anlamaya çalışmak önemlidir.