Kleptomani, hastalık olarak görülen bir davranış bozukluğudur. Bu hastalık, kişinin kendi isteği dışında, gereksiz ve anlamsız nesneleri çalmaya yönelmesi ile karakterize edilir. Çalmanın motivasyonları arasında bir şeyleri toplama, kontrolsüzlük hissi, gerilimi azaltma ve zevk alma yer alır. Kleptomani, psikolojik ya da nörolojik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir ve tedavisinde terapi ya da ilaçlar kullanılabilir. Bu yazımızda kleptomani hastalığı ile ilgili tüm detayları en ince ayrıntısına kadar bulabilirsiniz.
Kleptomani Tanımı
Kleptomani, kişinin istemsiz olarak çalma dürtüsü yaşaması olarak tanımlanır. Bu dürtü, nesnelere ve eşyalara karşı olabilir. Kişi, kişisel ihtiyacından ziyade çalmanın kendisi için haz verici olduğunu hisseder. Bu yol açabileceği diğer sorunlar arasında, suçlamalar ve adli işlem riskleri ile birlikte ilişkilerde engel olma, sosyal işlev kayıpları ve benlik saygısı azalması yer alır. Belirtiler, dürtü kontrolü zorluğu, rahatlama hissi ve utanç duygusu gibi hisler içerir.
Kleptomani Nedenleri
Kleptomani hastalığının nedenleri hakkında net bir açıklama yapılmamakla birlikte, psikolojik ve nörolojik faktörlerin etkisi olduğu düşünülmektedir. Bazı risk faktörleri arasında çocukluk dönemi travmaları, bağımlılık problemleri, kaygı ve depresyon Bozukluğu, bipolar bozukluk gibi zihinsel problemler bulunmaktadır. Ayrıca, beyin yaralanmaları, kafa travmaları veya diğer beyin işlevlerinde bozukluklar da kleptomani için bir risk faktörüdür.
Psikolojik Nedenler
Kleptomani, çoğu zaman psikolojik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar. Kişinin kaygı, depresyon gibi psikolojik sorunları varsa, kleptomani geliştirme riski daha yüksektir. Bunun yanı sıra, özsaygı eksikliği, alıkonulma duygusu, takıntılar ve kişilik bozuklukları da kleptomani hastalığının psikolojik nedenleri arasında yer alır.
Psikolojik nedenlerle ilgili yapılan araştırmalar sonucu, kleptomani hastalarının neredeyse %50’sinde bir başka psikolojik bozukluk teşhis edilir. Bu nedenle, kleptomani hastaları için terapi iyi bir seçenek olabilir.
- Kleptomani hastaları için kötü şeylerin gerçekleşmesinden endişe etme
- Özsaygı eksikliği
- Çekingenlik
- Depresyon
- Stres
- Kaygı
- Çocuklukta yaşanan travmatik olaylar veya kayıplar gibi yaşam deneyimleri
Psikolojik faktörlerin rolüne bağlı olarak, kleptomani hastaları genellikle belirli bir şey için çalmak yerine, meditasyon gibi alternatif yollarla stresi yönetmeyi öğrenmek gibi farklı tedavilerden de faydalanabilirler.
Bağımlılık
Kleptomani hastalığı sürekli tekrar eden bir davranış şeklidir. İnsanlar bu hastalığa yatkın olan belirli kişilik özelliklerine ve hayat olaylarına sahiptirler. Kleptomani hastaları, çalma davranışı ile ilgili bir içsel tatmin elde ederler ve bu onları tekrarlamaya iter. Kleptomani hastalığının bağımlılıkla yakından ilişkisi vardır. Rekabet, borç, aşırı stres ve sosyal faktörler, kleptomani hastalarında bağımlılık gelişme riskini artırabilir. Kişi, kleptomaninin getirdiği tatmine bağımlı hale gelebilir ve kontrolsüz davranışlar sergileyebilir.
- Kumar Bağımlılığı
- Madde Bağımlılığı
- Alkol Bağımlılığı
- Yemek Bağımlılığı
Anksiyete ve Depresyon
Anksiyete ve depresyon, kleptomani hastalığı için risk faktörleri arasındadır. Anksiyete, aşırı endişe ve korku hisleri ile karakterize edilirken, depresyon genellikle umutsuzluk ve yetersizlik duyguları ile ilişkilidir. Bu psikolojik faktörler, bir bireyin duygularını kontrol etmesini ve dürtülerini bastırmayı zorlaştırabilir. Bu nedenle, kleptomani hastalığının tedavisinde terapi ve psikolojik destek önemlidir.
Nörolojik Nedenler
Kleptomani hastalığı, nörolojik faktörlerle ilgili birçok nedenden dolayı ortaya çıkabilir. Kompulsiyonlar, beynin işlevsizliği veya hasarı gibi nedenler, kleptomani hastalığının ortaya çıkışında önemli bir rol oynar. Yapılan araştırmalara göre, kleptomani hastalarının beyin yapılarında farklılıklar tespit edilmiştir. Bu nedenle, kleptomani hastalığının nörolojik yönüne özel bir ilgi gösterilerek daha derinlemesine araştırmalar yapılması gerekmektedir.
- Kleptomani hastalığı beynin frontal korteks bölgesindeki işlevsizliği veya hasarından kaynaklanabilir.
- Kleptomani hastalarının grey matter hacmi normal insanlara göre daha düşüktür.
- Kleptomani hastalarının beyin yapıları ve işlevleri diğer insanlardan farklıdır.
Kompulsiyonlar
Kleptomani hastalığı olan kişilerde, anormal davranışlar meydana gelebilir. Bu davranışların en önemli nedeni, kişinin kendini kontrol edememesi ve içgüdüsel olarak eşyaları veya diğer nesneleri çalmaktır. Bu davranışa “kompulsiyon” denir. Kompulsiyonlarla ilişkili olarak, beyinde bazı nörolojik mekanizmaların etkisi olabilir. Bu nedenle, hastalığın tedavisi için nörolojik terapi ve ilaç tedavisi önerilir.
Beyin Hasarı ve Disfonksiyonu
Kleptomani hastalığı ile ilgili nörolojik nedenlerden biri beyin hasarı ve disfonksiyonudur. Araştırmalar, kleptomani hastalarının beyinlerinde, otonom sinir sistemi, dürtü kontrolü, istek ve ödül düzenlemesiyle ilgili bölümlerde düzensizlikler olduğunu göstermektedir. Bu düzensizlikler, bireylerin çalmaya yönelik isteklerini kontrol edememesine neden olabilir. Kleptomani hastalarının beyinlerindeki bu hasar ve disfonksiyon genellikle ilaç tedavisi ile tedavi edilebilir.
Kleptomani Tedavisi
Kleptomani, kontrolsüz olarak çalma davranışının sık tekrarlanması şeklinde tanımlanan bir bozukluktur. Tedavisi, tedavi çeşitleri ve öneriler şunlardır:
Kognitif davranışçı terapi, psikodinamik terapi ve grup terapisi gibi farklı terapi yöntemleri kleptomani hastalarına yardımcı olabilir. Bu tedavi yöntemleri, müşterinin çalma davranışını tanıması, nedenlerini keşfetmesi ve duygusal destek almasına yardımcı olabilir.
Antidepresanlar, antipsikotikler ve kramplar için antikonvülsanlar gibi ilaçlar, kleptomani tedavisinde kullanılabilir. Ancak, ilaç tedavisi birincil tedavi yöntemi değildir, sadece semptomların yönetimine yardımcı olmak için kullanılır.
Kleptomaniyi önlemek için öneriler ve ipuçları şunları içerir:
Kleptomani davranışı, stres ve kaygı düzeyleri arttığında daha sık ortaya çıkabilir. Bu nedenle, stres yönetimi tekniklerine başvurmak kleptomaniyi önlemek için yardımcı olabilir.
Kleptomani davranışı, mağazalar, evler ve ofisler gibi belirli çevresel değişkenliklerinden etkilenebilir. Bu nedenle, mümkünse, küçük değişiklikler yaparak kleptomaniyi önlemek mümkündür. Örneğin, çalınabilecek nesneleri saklamak ve soygun önleyici sistemler kurmak.
Terapi
Kleptomani hastalığı tedavisi için birçok terapi seçeneği mevcuttur. Bilişsel davranışçı terapi, davranışsal terapi ve psikoterapi örnek verilebilir. Bu terapilerin amaçları arasında hastalığa neden olan faktörleri belirlemek, alışkanlıkları değiştirmek ve kontrol altına almak yer alır. Tedavi sürecinde terapistin desteği ile hastanın hastalık davranışlarına karşı duyarlılığı azaltılır ve kişinin diğer yollarla ihtiyacını karşılaması sağlanır. Toplum desteği de tedavi sürecinde önemlidir.
İlaç Tedavisi
Kleptomani hastalığı, genellikle psikoterapi ile tedavi edilir, ancak bazı durumlarda ilaç tedavisi de önerilebilir. İlaç tedavisi, hastanın semptomlarını hafifletmek ve tekrar oluşumunu önlemek için kullanılır. Ana ilaçlar, antidepresanlar ve antianksiyete ilaçlarıdır. Bazen nöbetleri azaltmak için antikonvulsan ilaçlar kullanılır.
İlaç tedavisi, diğer tedavi yöntemleriyle birlikte kullanıldığında daha etkili olabilir. Ancak, ilaçlar birçok yan etkiye sahip olabilir ve bir doktorun gözetiminde kullanılmalıdır. Hasta, ilaç tedavisi hakkında doktoruna danışmalı ve önerilerini takip etmelidir.
Kleptomani Önleme Yöntemleri
Kleptomani, insanlarda hırsızlık yapma isteği ve dürtüsünün kontrol edilememesi ile karakterize edilen bir hastalıktır. Bu nedenle, hastalar bu davranışlarını engellemekte zorlanabilirler. Bununla birlikte, kleptomani hastalığı olan kişiler, bu isteği kontrol altında tutmak için birçok strateji ve öneriler kullanabilirler.
Birincil olarak, kişiler stres yönetimi teknikleri uygulayarak kleptomani hastalığını kontrol altına alabilirler. Yoga, meditasyon, derin nefes alma egzersizleri ve fiziksel egzersizler, stres seviyesini düşürerek bu hastalığı önlemenize yardımcı olabilir.
İkincil olarak, ortam değişkenlikleri de kleptomani hastalığını önlemek için önemlidir. Kişiler, evlerindeki düzenlemeleri değiştirerek, yatkın oldukları alanlarda başka insanlarla daha fazla zaman geçirerek ve davranışlarını daha fazla izleyerek bu hastalığın ortaya çıkmasını engelleyebilirler.
Bu önerilerin yanı sıra, kleptomani hastalığı olan kişiler, bir terapist veya psikolog ile çalışarak bu hastalığı kontrol altına almak için terapi seanslarına katılabilirler. Ayrıca, ilaç tedavisi alan hastalar bu hastalığın semptomlarını hafifletmek için kullanılabilir.
Kleptomani hastalığı, ölümcül bir hastalık değildir ancak kontrol edilemeyen davranışlar ciddi sonuçlara neden olabilir. Bu nedenle, hastalar bu hastalığın önlenmesi için yukarıdaki önerileri ve stratejileri uygulamalıdırlar.
Stres Yönetimi
Kleptomani hastalığı stresli durumlarda artabilir ve böyle durumlarda stres yönetimi teknikleri uygulanarak hastalığın olanaklı önlenmesi mümkündür. Bu hedefe ulaşmak için birkaç stres yönetimi tekniği kullanılabilir.
- Düzenli Egzersiz: Düzenli egzersiz yapmak stres yönetiminde etkili bir yoldur.
- Derin Nefes Egzersizleri: Derin nefes almak rahatlama hissi verir ve stresin azalmasına yardımcı olur.
- Yoga: Yoga gibi meditatif etkinlikler, zihni ve bedeni rahatlatmada önemli bir role sahiptir.
- Acil Durum Planı: Olası stresli durumlar için bir acil durum planı hazırlamak, stresten kurtulmada etkilidir.
Bunlar, kleptomani hastalığının önlenmesinde kullanılabilecek birkaç stres yönetimi tekniğidir. Ancak, stres yönetimi teknikleri uygularken bir profesyonelden yardım almak her zaman önerilir.
Çevresel Değişkenlikler
Kleptomani hastalığının kontrol altına alınabilmesi için çevresel değişkenlikler ve alınabilecek bazı önlemler bulunmaktadır. Öncelikle çevresel değişkenleri azaltmak için iç ve dış mekanlar düzenli olarak temizlenmelidir. Eşyalar düzenli olarak yerleştirilmeli ve diğer insanlarla paylaşılmayan tavsiyelerde bulunulmalıdır.
Bununla birlikte, evde kapıların ve pencerelerin kilitleri düzenli olarak kontrol edilmeli, anahtarların ve diğer değerli eşyaların güvenliği sağlanmalıdır. Ayrıca, evde bulunan para, kartlar ve benzeri şeyler uygun şekilde saklanmalıdır. Toplu taşıma araçlarında veya kalabalık yerlerde telefon ve para gibi değerli eşyaların güvenliği için dikkatli olunmalıdır.
Çevresel değişkenliklerin önlenmesi ve önlemlerin uygulanması hastalığın kontrol altına alınmasına yardımcı olacaktır.
