Laktoz intoleransı, laktoz adı verilen süt şekerini sindirememe durumudur. Süt ürünlerinde bulunan laktoz, ince bağırsaktaki laktaz enzimi tarafından parçalanır ve emilir. Ancak, laktoz intoleransı olan kişilerde bu enzim yeterli miktarda üretilmez veya hiç üretilmez, bu nedenle laktoz sindirilemez ve bağırsaklarda fermantasyona uğrar. Bu durum sonucunda, gaz, şişkinlik, karın ağrısı ve ishal gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Laktoz intoleransının nedenleri genellikle genetik ve çevresel faktörler ile ilişkilendirilir. Laktoz intoleransı olan birçok kişi, ailesinde önceden var olan bir durum olduğunu rapor etmektedir. Bazı ırkların da diğerlerine göre daha yüksek bir laktoz intoleransı riski taşıdığı bilinmektedir. İshali tetikleyen bazı enfeksiyonlar ve sindirim sistemi hastalıkları da laktoz intoleransına neden olabilir.
Laktoz intoleransı belirtileri arasında karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal, kusma, bulantı ve gürültülü karın aktivitesi sayılabilir. Bu belirtiler, laktoz tüketiminin miktarı ve kişinin laktoz intoleransının şiddeti ile ilişkilidir. Bazı kişiler sadece küçük miktarlarda laktoz tüketebilirken, diğerleri hiç tüketemezler.
Laktoz intoleransı çeşitli tiplerde olabilir. Bunlar arasında primer laktoz intolerans, sekonder laktoz intolerans ve konjenital laktoz intolerans sayılabilir. Primer laktoz intolerans, genellikle yaşla birlikte artan doğuştan gelen bir durumdur. Sekonder laktoz intolerans, başka bir sağlık durumundan kaynaklanırken, konjenital laktoz intolerans ise genetik bir durumdur.
Laktoz intoleransının tedavisi yoktur, ancak belirtileri hafifletmek için birçok yöntem vardır. Laktozsuz veya düşük laktozlu diyetler, enzimatik laktoz preparatları ve probiyotikler bu yöntemler arasında sayılabilir. Laktozyu sindirmekte yardımcı olan laktaz enzimi takviyeleri de mevcuttur.
Laktoz intoleransının nedenleri
Laktoz intoleransı, laktoz adı verilen süt şekerini sindirememe durumudur. Genetik ve çevresel faktörlerin etkisi ile oluştuğu düşünülmektedir. Bazı ırkların laktoz intoleransına daha yatkın olduğu bilinmektedir. Laktoz intoleransı olan kişilerde, laktoz sindirimi için gerekli olan laktaz enzimi yeterince üretilemez veya hiç üretilmez. Bu nedenle, laktoz intoleransı olan kişiler süt ve süt ürünlerini sindiremez ve yedikleri gıdaların sindiriminde sorun yaşarlar.
- Genetik faktörler: Laktoz intoleransı, aile öyküsü olan kişilerde daha yaygındır. Ebeveynlerinden biri veya her ikisi de laktoz intoleransı ise, çocuklarının da laktoz intoleransı olması muhtemeldir.
- Çevresel faktörler: Çevresel faktörler, laktoz intoleransının oluşumunda önemli bir rol oynayabilir. Özellikle, laktoz intoleransı olan kişilerde, gastrointestinal enfeksiyonlar, lenfoma, kolon kanseri gibi bazı sağlık sorunlarına sahip olmak laktoz intoleransına yol açabilir.
Laktoz intoleransının belirtileri
Laktoz intoleransı, laktoz adı verilen süt şekerini sindirememe durumudur. Bu durumun en sık görülen belirtileri arasında karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal, kusma, bulantı ve gürültülü karın aktivitesi yer almaktadır. Sindirim sistemi belirtilerine ek olarak, ciltte döküntü, özellikle yüzde kirpik diplerinde, de görülebilir.
Eğer bu belirtiler süt ve süt ürünlerinin tüketilmesinden sonra ortaya çıkıyorsa, kişinin laktoz intoleransı olabilir. Ancak bu belirtiler diğer sağlık sorunlarının belirtileriyle de örtüşebilir, bu nedenle tanı koymak için bir doktora başvurmak önemlidir.
Laktoz intoleransı belirtileri çoğu insan tarafından rahatsız edici veya kısıtlayıcı olarak algılanır. Ancak belirtiler genellikle sadece laktoz içeren yiyecekler tüketildiğinde ortaya çıkar ve bu yiyeceklerden kaçınıldığında rahatlamaya neden olabilirler.
Laktoz intoleransının farklı tipleri
Laktoz intoleransı farklı tiplerde olabilir. Bu tipler arasında;
- Primer Laktoz İntolerans: Doğuştan gelen bir durumdur ve genellikle yaşla birlikte artar.
- Sekonder Laktoz İntolerans: Başka bir sağlık durumundan kaynaklanan bir durumdur. Örneğin, irritabl bağırsak sendromu gibi bir sindirim rahatsızlığına sahip olanlar laktoz intoleransı geliştirebilirler.
- Konjenital Laktoz İntolerans: Nadir görülen bir durumdur ve bebeklerin doğumdan itibaren laktozu sindirememeleriyle karakterizedir.
Primer laktoz intolerans
Primer laktoz intolerans genellikle doğuştan gelir ve yaşla birlikte artar. Bu durum, süt şekerini sindirmek için gerekli olan laktaz enziminin az miktarda üretilmesine veya üretilememesine bağlıdır. Primer laktoz intoleranslı kişiler, süt ürünleri tüketimi ile karın ağrısı, gaz, şişkinlik, ishal gibi belirtiler yaşayabilirler. Bu nedenle, primer laktoz intoleransı olan kişilerin laktozsuz veya düşük laktozlu diyete geçmeleri önerilir. Ayrıca, laktoz intoleransı olan kişiler için enzimatik laktoz preparatları ve probiyotikler de faydalı olabilir.
Sekonder laktoz intolerans
Sekonder laktoz intolerans, laktoz intoleransına başka bir sağlık durumunun neden olduğu bir durumdur. Örneğin, irritabl bağırsak sendromu gibi bir sindirim rahatsızlığına sahip olanlar laktoz intoleransı geliştirebilirler. Bu durumda, bağırsaklar laktozu sindirmek için gerekli olan enzim üretimini azaltır veya durdurur. Sekonder laktoz intoleransı geliştiren kişilerin laktoz içeren yiyecekleri tüketirken dikkatli olmaları ve sindirim sorunları yaşamamak için laktoz alımını sınırlamaları önerilir.
Laktoz intoleransının tedavisi
Laktoz intoleransının tam bir tedavisi bulunmamaktadır ancak belirtileri hafifletmek için çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Laktoz intoleransı olan kişiler süt ve süt ürünlerinden uzak durarak laktozsuz veya düşük laktozlu diyetler uygulayabilirler. Bunun yanı sıra, laktoz sindirimi için kullanılan enzimatik laktoz preparatları ve bağırsak sağlığı için probiyotikler de etkili olabilmektedir. Tedavi yöntemi seçimi kişinin yaşına, beslenme alışkanlıklarına ve semptomlara göre belirlenmelidir.
